Tip 1 diyabet nedir, bu tip diyabet insülin hormonunun mutlak eksikliğine bağlı meydana gelen şeker hastalığıdır. Her yaşta etkili olmasına rağmen, en fazla çocukluk ve erişkinlik döneminde ortaya çıkar. Bu yüzden juvenil diyabet olarak da anılır. Toplumumuzda olan şeker hastalarının %10 kadarı Tip 1 diyabet hastadır.
Tip 1 diyabet sebepleri nelerdir?
Normal sağlıklı kişilerde vücudu dışarıdaki etkenlerden koruyan bir bağışıklık sistemi bulunmaktadır. Herhangi bir sebeple bu sistemin çalışması saptığında, kendi hücrelerini bir yabancı olarak algılayarak, saldırması ve tahrip etmesiyle oluşan hastalıklar ise otoimmün hastalıklar olarak tanımlanır. Tip 1 diyabet hastalığı da otoimmün hastalıklarındandır. Sebebi belli olmayan bir şekilde harekete geçen bağışıklık sisteminin insülin yapımını sağlayan pankreastaki beta hücrelerini tahrip etmesiyle, tahribatın %80 seviyelerine ulaşmasıyla birlikte Tip 1 diyabet ortaya çıkmaya başlar.
Tip 1 diyabet açısından riskli olanlar kimlerdir?
Ailede yakın akrabalarında Tip 1 diyabet olan kişiler, ailesinde en az 4 tane Tip 2 diyabet hastası olan kişiler, gebelik döneminde diyabet olan kişilerde Tip 1 diyabet gelişme riski daha fazladır.
Tip 1 diyabet belirtileri nelerdir?
Keton cisimciklerin üretilmesi nedeniyle, hastalarda bulantı ve kusma, karın ağrısı, yorgunluk, derin solunum ve aseton kokusu, dalgınlık, baygınlık hissi ve kilo kaybı gibi belirtiler ortaya çıkar. Hastalarda bu belirtilerin ortaya çıkması için, pankreastaki beta hücrelerinde olan yıkımın hızı ve süresi önem taşır. Bu tahribat aylar, yıllar boyu devam edebilir. Yıkım sırasında vücut enerji ihtiyacını kendi protein ve yağlarından karşılar. Yağların aşırı yıkımıyla meydana gelen son ürünler yani ketonlar, vücuda çok zararlıdır. Bunar birikim yaparak, ketoasidoz adı verilen acil durumu oluşturur. Ketoasidoz etkileri arasında, karın ağrısı, aşırı halsizlik, hızlı solunum ve yorgunluk vardır. Bu durumda acil olarak doktora gidilmesi gerekir.
Tip 1 diyabet tedavisi nasıl olmalıdır?
Bu tip diyabetin kesin tedavisi insülin kullanımıdır. Vücuttaki insülin yeterli olmadığından, insülin etkisini veya salınımını arttıran ilaçlar etkili olmaz. Mutlaka eksik olan insülin dışarıdan alınmalıdır. İnsülin protein yapısında bir hormon olduğu için, midede sindirilmektedir. Bu yüzden ağızdan alınamaz. Sadece enjeksiyonla vücuda alınabilir. Hastaların insülin ihtiyacı yaşa, boya, ağırlığa, besin tüketimine ve fiziksel aktiviteye göre belirlenir. Ayrıca stres, hastalık ya da bazı ilaçlar insülin dozunu etkileyebilir. İnsülin +4 ile +8 derecede saklanmalıdır. Bu yaşamı yoğun ve aktivitesi fazla olan kişilerde biraz sorun olabilir. Bu yüzden klasik enjektörler yerine kalem enjektörler kullanıma sunulmuştur.
Tip 1 diyabette aciliyet gerektiren sorunlar nelerdir?
Tip 1 diyabet hastaları düzenli beslenerek, egzersiz yaparak ve insülin tedavisiyle yaşamlarına sorunsuz devam edebilir. Fakat insülin yeterli düzeyde, yeterli dozda ve zamanında kullanılmadığında, hastaların kan şekeri seviyesi yükselir. Bu durum hiperglisemi olarak tanımlanır. Bunun tersine insülini aşırı kullanan, beslenmesine dikkat etmeyen, alkol kullanan, aşırı egzersiz uygulayan hastaların kan şekeri birden düşebilir. Bu hipoglisemi olarak tanımlanır.
