Tip 1 diyabet, insülin hormonunun mutlak eksikliğine bağlı olarak meydana gelen bir şeker hastalığıdır. Her yaşta etkili olmasına rağmen, en fazla çocukluk ve genç erişkinlik döneminde ortaya çıkar. Bu nedenle, "juvenil diyabet" olarak da bilinir. Toplumumuzda şeker hastalarının yaklaşık %10'u Tip 1 diyabet hastasıdır.

Normal sağlıklı bireylerde, vücudu dış etkenlerden koruyan bir bağışıklık sistemi bulunur. Herhangi bir sebeple bu sistemin çalışmasında bir aksaklık olduğunda, kendi hücrelerini yabancı olarak algılayarak saldırması ve tahrip etmesiyle oluşan hastalıklar otoimmün hastalıklar olarak tanımlanır. Tip 1 diyabet de otoimmün hastalıklardan biridir. Bilinmeyen bir sebeple harekete geçen bağışıklık sisteminin, insülin üretimini sağlayan pankreastaki beta hücrelerini tahrip etmesiyle, tahribat %80 seviyelerine ulaştığında Tip 1 diyabet ortaya çıkar.

Aşağıdaki gruplar Tip 1 diyabet açısından daha yüksek risk altındadır:

Tip 1 diyabet belirtileri, keton cisimciklerinin üretilmesi nedeniyle ortaya çıkar. Bu belirtiler şunlardır:

Bu belirtilerin ortaya çıkması için pankreastaki beta hücrelerindeki yıkımın hızı ve süresi önemlidir. Yıkım sırasında, vücut enerji ihtiyacını kendi protein ve yağlarından karşılar. Yağların aşırı yıkımıyla meydana gelen ketonlar vücuda oldukça zararlıdır ve birikerek ketoasidoz adı verilen acil durumu oluşturur. Ketoasidoz belirtileri arasında karın ağrısı, aşırı halsizlik, hızlı solunum ve yorgunluk bulunur. Bu durumda acil olarak doktora başvurulmalıdır.

Tip 1 diyabetin kesin tedavisi insülin kullanımıdır. Vücuttaki insülin yetersiz olduğundan, insülin etkisini veya salınımını artıran ilaçlar etkili olmaz. Mutlaka eksik olan insülin dışarıdan alınmalıdır. İnsülin, protein yapısında bir hormon olduğu için midede sindirilir ve bu nedenle ağızdan alınamaz; sadece enjeksiyon yoluyla vücuda alınabilir. Hastaların insülin ihtiyacı yaşa, boya, ağırlığa, besin tüketimine ve fiziksel aktiviteye göre belirlenir. Ayrıca, stres, hastalık ya da bazı ilaçlar insülin dozunu etkileyebilir. İnsülin, +4 ile +8 derece arasında saklanmalıdır. Yoğun ve aktif bir yaşam sürdüren kişilerde klasik enjektörler yerine kalem enjektörler kullanılabilir.

Tip 1 diyabet hastaları düzenli beslenerek, egzersiz yaparak ve insülin tedavisiyle yaşamlarına sorunsuz devam edebilirler. Ancak, insülin yeterli düzeyde, yeterli dozda ve zamanında kullanılmadığında hastaların kan şekeri seviyesi yükselir. Bu durum hiperglisemi olarak tanımlanır. Bunun tersine, insülini aşırı kullanan, beslenmesine dikkat etmeyen, alkol kullanan, aşırı egzersiz yapan hastaların kan şekeri birden düşebilir. Bu durum hipoglisemi olarak tanımlanır.