Şeker hastalığı, diğer adıyla diyabet, pankreas tarafından üretilen insülin hormonunun yetersiz olması veya hiç olmaması nedeniyle ortaya çıkan bir metabolizma bozukluğudur. Diyabet, toplumda yaygın olarak görülen ve ortaya çıkma yaşı giderek düşen bir hastalıktır. Uygun şekilde tedavi edilmediğinde, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İnsülin eksikliği nedeniyle besinlerin ve şekerin hücrelere taşınamaması, vücudun enerji kaynağı olan şekerin kanda birikmesine neden olur. Şekerin bağırsaklar tarafından emilmesi için küçük parçalara ayrılması gereklidir. Bu basit haliyle şeker, glikoz olarak adlandırılır. Besinlerle vücuda alınan şeker, bağırsaklarda glikoza çevrilir ve hızla emilerek kana karışır. Kanda bulunan şekerin dokulara geçmesini ve enerji kaynağı olarak kullanılmasını insülin hormonu sağlar. Pankreasın beta hücreleri tarafından üretilen insülin, şeker hastalarında yetersizdir veya hiç üretilemez, bu nedenle glikoz kas ve dokularda gerektiği gibi kullanılamaz. Bu durum, kişinin kan şekerinin yükselmesine, yani hiperglisemiye yol açar. Kanda bulunan şeker miktarı arttığında, pankreasın beta hücreleri daha fazla insülin üretmeye çalışır. Bu durum, kandaki insülin seviyesinin yükselmesine, yani hiperinsülinizme neden olur.

İnsülin, genellikle dokularda glikozun enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağlar. Ancak şeker hastalarında bu görev yerine getirilemez. Bu, dokuların insüline karşı direnç göstermesi nedeniyle gelişir. Vücutta insülin direnci genellikle diyabet tam olarak ortaya çıkmadan önce başlar. İnsülin direnci ve hiperinsülinizme neden olan şeker hastalığı, Tip 2 diyabet veya erişkin tipi diyabet olarak adlandırılır. Şeker hastalarının %90'ı Tip 2 diyabetlidir. Bu, genellikle erişkin yaşlarda ve fazla kilolu kişilerde daha sık görülür. Bazı hastalarda hiç insülin üretimi olmadan ortaya çıkabilir. Bu hastalar genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar ve bazı kişiler doğuştan itibaren insüline bağımlıdır. Bu tür şeker hastalığı, Tip 1 diyabet veya çocukluk çağı diyabeti olarak tanımlanır.

Bu tür belirtiler, şeker hastalığının genel belirtileri arasındadır. Kanda bulunan fazla şekerin atılması için böbrekler sürekli olarak çalışır. Bu nedenle hastalar sık tuvalete çıkma isteği duyarlar. Ağız kuruluğu, sık tuvalete çıkma nedeniyle vücutta oluşan su kaybının bir sonucudur. Böbreklerin sıvı atma çabası, fiziksel olarak kişinin ağız kuruluğu hissetmesine neden olur. Bulanık görme, sıvı kaybı nedeniyle göze yeterince sıvı ulaşmamasından kaynaklanır. Hücrelere enerji için kullanılacak şekerin ulaşamaması ve kanda birikmesi nedeniyle hastalar halsizlik ve yorgunluk hissederler. Bu hastalığın önemsenmemesi halinde görme kaybı, böbrek yetmezliği, kalp ve damar hastalıkları gibi ciddi komplikasyonlar meydana gelebilir.

Bu hastalığın oluşması için bazı risk faktörleri bulunmaktadır:

Bu risk faktörlerini taşıyan bireylerde diyabet daha sık görülmektedir. Aşırı kilo, insanlar için önemli bir risk faktörüdür. Erkeklerde bel çevresinin 102 cm, kadınlarda 88 cm olması bu konuda sınır kabul edilmektedir. Bunun üzerindeki ölçülere sahip olanlar, şeker hastalığı açısından riskli kabul edilir.

Diyabet hastalarının öncelikle dengeli beslenme alışkanlığı edinmesi gerekir. Beslenmede glisemik indeksi düşük olan besinlere yer vermeleri oldukça önemlidir. Ana öğünlere mutlaka ara öğünler eşlik etmelidir. Hastalar şekerli gıdalardan uzak durmalı ve düzenli olarak spor yapmalıdır. Hastalığı tetikleyen en önemli unsurlar aşırı kilo ve aşırı şeker tüketimidir. Bu nedenle diyabet kontrolü için bunlar önemsenmelidir. Şekerli besinler yerine, meyve ve meyveli yoğurt tüketimi uygundur. Hastalar hareketsiz yaşam tarzından uzak kalmalıdır. Kişiler kalıtsal etkenler nedeniyle bile şeker hastalığına yakalanmış olabilir. Önemli olan, yaşam boyunca bununla yaşamayı öğrenmektir. Bu yüzden doktorun tavsiyelerine uyulmalı, beslenmeye dikkat edilmeli ve hareketli yaşam tarzı benimsenmelidir. Bu tedbirlerle yaşam boyunca şeker hastalığıyla barışık şekilde yaşanabilir.