Diyabet, halk arasında bilinen adıyla şeker hastalığı, pankreasın yeterli insülin üretmemesi veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Pankreas, kan şekerini düzenleyen hormonları salgılayan bir bezdir ve bu hormonlardan biri de insülindir. İnsülinin düzgün salgılanmaması veya etkisiz kalması durumunda, hücrelerin enerji ihtiyacını karşılayan şeker (glikoz) hücrelere giremez. Bu durumda şeker kanda birikir ve kandaki şeker düzeyi normalden yüksek olur. Yüksek kan şekeri, hücrelere ve dokulara zarar vermeye başlar ve bu durum diyabet olarak adlandırılır. Diyabet, kalıtsal ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Ülkemizde ve dünyada hızla artan diyabet, ülkemizde %10 civarında görülmektedir. Şeker hastalığının gelişmesini önlemek için sağlıklı beslenme ve günlük fiziksel aktiviteyi artırmak önemlidir. Diyabet, körlük, felç, böbrek yetmezliği ve ayak kesilmesi gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Tüm hastalıklarda olduğu gibi diyabette de erken teşhis ve tedavi çok önemlidir.

Tip 1 diyabet, pankreasta insülin üreten beta hücrelerinin hasar görmesi veya insülin üretiminin engellenmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durumda kandaki şeker miktarı artar, karaciğerde enerji ve kolesterol yapımı için yağ kullanımı aşırı derecede artar ve vücut proteinleri azalır. Genellikle 20 yaşın altındaki bireylerde başlar. Bu tip diyabette hasta zayıflamaya başlar ve vücut yeterli insülin üretemez veya hiç üretemez.

Tip 2 diyabette problem insülinin eksikliği değil, insülinin etkili bir şekilde kullanılamamasıdır. İnsülinin bağlanma yerinde problem vardır veya bağlanma yeri sayısı normalden azdır. Tip 1 diyabete göre daha yaygındır ve genellikle yetişkinlerde görülür. Başlama yaşı genellikle 40’tan büyüktür. Bu rahatsızlığa erişkin tipi diyabet denir ve hastaların çoğu şişmandır.

Diyabetin tedavisinde öncelikli amaç, kan şekerini dengelemektir; yani kan şekeri yükselmelerini ve düşmelerini önlemektir. Diyabet kontrolü, kan şekeri seviyesini mümkün olduğunca normal seviyelere yakın tutmak anlamına gelir. Karbonhidrat içeren besinlerin vücudun ihtiyacından fazla tüketilmesi kan şekerini yükseltir. Bu nedenle bireye özgü bir beslenme düzeni oluşturmak oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Egzersiz yapmak, vücudun glikozu etkili bir şekilde kullanmasını sağlar ve kan şekeri kontrolünü destekler. Ayrıca egzersiz, kilolu diyabet hastalarının kilo vermesine yardımcı olur. İnsülin, yaşam için gereklidir ve vücut insülin üretmiyorsa enjeksiyon yoluyla alınmalıdır. Tip 2 diyabet hastalarının kan şekeri kontrolünü sağlamak amacıyla ağızdan alınan ilaçlar veya insülin kullanımı gerekebilir.